Các hầm mộ (catacomb) ở Rôma là những nghĩa trang ngầm cổ xưa, nơi các Kitô hữu thời sơ khai chôn cất người chết và thực hành đức tin trong bối cảnh bị bách hại. Chúng không chỉ là nơi an nghỉ cuối cùng của nhiều tín hữu, mà còn là chứng nhân hùng hồn cho đức tin và sự sống đạo thời Giáo hội sơ khai.
1. Nguồn gốc và ý nghĩa tên gọi
Từ catacomb xuất phát từ tiếng Hy Lạp katà (bên dưới) và kymbē (hang động/hố), ban đầu dùng để chỉ một khu vực cụ thể bên ngoài Rôma – nơi ngày nay gọi là Hầm mộ Thánh Sebastianô – nhưng về sau được dùng để chỉ chung tất cả các nghĩa trang ngầm dưới lòng đất quanh Rôma.
2. Hoàn cảnh ra đời
Các hầm mộ hình thành từ thế kỷ thứ 2 đến thế kỷ thứ 5 sau Công nguyên. Trong thời kỳ đầu của Kitô giáo, việc mai táng người chết rất quan trọng vì niềm tin vào sự sống lại. Người Kitô hữu không hỏa táng, như người La Mã ngoại giáo thường làm, mà chôn cất xác chết nguyên vẹn, với hy vọng vào sự phục sinh thân xác.
Do các Kitô hữu bị bách hại và đất đai trong thành phố khan hiếm và đắt đỏ, họ đã đào các hành lang dài dưới lòng đất, tận dụng chất đất mềm tufa để tạo ra những hầm mộ nhiều tầng.
3. Cấu trúc và cách sử dụng
Cấu trúc: Các hầm mộ gồm những hành lang dài và hẹp, hai bên là các hốc (loculi) để đặt thi thể. Một số có phòng lớn (cubicula) để chôn các gia đình hoặc để tụ họp cầu nguyện.
Trang trí: Nhiều hầm mộ được trang trí bằng tranh tường (fresco) và ký hiệu Kitô giáo như con cá (Ichthys), chim bồ câu, mục tử nhân lành, cây nho, hoặc hình ảnh Chúa Kitô.
Chức năng: Ngoài việc là nơi chôn cất, hầm mộ còn là nơi tụ họp, cử hành Thánh lễ và giữ di tích thánh (relics) trong thời kỳ bị bách hại.
4. Một số hầm mộ nổi bật
-
Catacomb
Thánh Callistô (San Callisto): Là một trong những hầm mộ lớn nhất và quan trọng
nhất, nơi chôn cất nhiều giáo hoàng thời sơ khai.
-
Catacomb
Thánh Sebastianô (San Sebastiano): Một trong những hầm mộ đầu tiên và được biết
đến nhiều nhất, nằm trên Đường Appia.
- Catacomb Thánh Priscilla: Nơi nổi tiếng với các bức vẽ Đức Mẹ cổ nhất còn sót lại.
5. Suy tàn và phát hiện lại
Sau khi Kitô giáo được hợp pháp hóa vào năm 313 nhờ chiếu chỉ Milan, các nghĩa trang công khai được phép xây dựng, khiến các hầm mộ ít được sử dụng dần.
Đến thời Trung Cổ, nhiều hầm mộ bị quên lãng hoặc chôn vùi. Mãi đến thế kỷ 16 và 17, đặc biệt dưới công cuộc khảo cổ của cha Antonio Bosio – được gọi là "Columbus của các hầm mộ" – các hầm mộ mới dần được phát hiện và nghiên cứu kỹ lưỡng.
6. Ý nghĩa thiêng liêng và văn hóa
Ngày nay, các hầm mộ là di tích lịch sử, khảo cổ và tôn giáo quý giá. Chúng nói lên lòng can đảm của các Kitô hữu tiên khởi, đức tin vào sự sống lại, và khát vọng trung thành với Chúa Kitô giữa cơn bách hại. Đồng thời, đây cũng là kho tàng nghệ thuật Kitô giáo sơ khai vô cùng phong phú.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét