Đức Giáo Hoàng Phanxicô: Vị Giáo Hoàng của những Vùng Ngoại Vi Đã Làm Rung Chuyển Giáo Hội

 
Đức Giáo Hoàng Phanxicô: Vị Giáo Hoàng của những Vùng Ngoại Vi Đã Làm Rung Chuyển Giáo Hội

Vị giáo hoàng đầu tiên đến từ Châu Mỹ Latinh và Dòng Tên đã quyết tâm dẫn dắt một Giáo hội nhân hậu, mục vụ và rộng mở hơn, hướng ra thế giới đầy tổn thương.

Cái chết của Đức Giáo hoàng Phanxicô vào hôm nay, thứ Hai Phục Sinh, đánh dấu sự kết thúc của một triều đại giáo hoàng kéo dài 12 năm đầy lịch sử. Là vị giáo hoàng đầu tiên đến từ Châu Mỹ Latinh và cũng là thành viên đầu tiên của Dòng Tên được bầu làm giáo hoàng, di sản của ngài sẽ được định hình bởi những nỗ lực mang Tin Mừng đến các vùng ngoại vi của thế giới và những nơi bên lề xã hội, đồng thời làm rung chuyển — đôi khi một cách mạnh mẽ và gây khó chịu — hiện trạng của Giáo hội Công giáo mà ngài cho là quá khép kín, không chào đón và cứng nhắc một cách không thể chấp nhận được. 

Sau khi Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI bất ngờ từ nhiệm vào tháng 2 năm 2013, Hồng y Jorge Mario Bergoglio đến từ Buenos Aires đã được các hồng y trong mật nghị bầu lên vào ngày 13 tháng 3 năm 2013, với một sứ mạng cải tổ. 

Trước mật nghị năm 2013, vị tu sĩ Dòng Tên 76 tuổi đến từ Argentina không được xem là ứng cử viên hàng đầu. Tuy nhiên, sau khi trình bày tầm nhìn của mình về việc cải tổ Giáo hội trong một bài phát biểu trước các hồng y, đa số các vị cử tri đã bị thuyết phục rằng ngài có thể đưa ra một phản ứng mạnh mẽ trước các vụ tai tiếng và những thách thức đang làm rung chuyển Giáo hội, cũng như đề xuất các giải pháp cho tình trạng suy giảm số lượng tín hữu và ơn gọi.

Khi chọn tên thánh của một vị thánh người Ý thế kỷ XIII — Thánh Phanxicô Assisi, người đã sống cuộc đời nghèo khó triệt để để phục vụ người nghèo và rao giảng Tin Mừng trên đường phố — vị giáo hoàng mới mong muốn xây dựng một Giáo hội biết vươn đến người nghèo, người bị gạt ra bên lề và bị lãng quên, đồng thời đủ sức đối diện với sự phức tạp của đức tin và các mối quan hệ nhân sinh trong thế giới hôm nay. 

“Tôi thích một Giáo hội bị bầm dập, tổn thương và lấm lem vì đã ra ngoài đường phố, hơn là một Giáo hội ốm yếu vì sống khép kín và bám víu vào sự an toàn của mình,” Đức Phanxicô đã phát biểu trong Evangelii Gaudium ("Niềm Vui của Tin Mừng"), tông huấn năm 2013 kêu gọi Giáo hội dấn thân mục vụ nơi các khu ổ chuột cũng như các phòng họp hội đồng quản trị. 

Evangelii Gaudium được xem là bản tuyên ngôn cho triều đại giáo hoàng mới. Tuy nhiên, bản kế hoạch thực sự cho triều đại của ngài đã được hình thành trước khi ngài được bầu chọn, và mang dấu ấn sâu đậm của Châu Mỹ Latinh: đó là văn kiện kết thúc Hội nghị toàn thể lần thứ năm của Hội đồng Giám mục Châu Mỹ Latinh năm 2007 tổ chức tại Aparecida, Brazil — một văn kiện mà Hồng y Bergoglio đóng vai trò then chốt trong việc soạn thảo. 

Tài liệu “Aparecida” đã giới thiệu nhiều chiến lược truyền giáo sau này được áp dụng trong Evangelii Gaudium và được nhắc lại trong Querida Amazonia (Amazon Yêu Dấu), tông huấn hậu thượng hội đồng giám mục năm 2020 của ngài, được viết để đáp lại Thượng Hội đồng Giám mục vùng Amazon năm 2019. 

Aparecida đã kêu gọi một “sứ vụ lục địa vĩ đại,” một Giáo hội khiêm nhường, hướng ngoại, với mối quan tâm ưu tiên dành cho công trình sáng tạo, lòng đạo bình dân, người nghèo và những người ở vùng ngoại vi. “Đó sẽ là,” ngài viết, “một lễ Hiện Xuống mới thúc đẩy chúng ta ra đi, cách đặc biệt, để tìm kiếm những người Công giáo đã rời xa, và những người hầu như không biết hoặc không biết gì về Chúa Giêsu Kitô, hầu chúng ta có thể vui mừng hình thành cộng đoàn yêu thương của Thiên Chúa, Cha chúng ta. Một sứ vụ phải đến với mọi người, thường xuyên và sâu sắc.” 

Khi trở thành giáo hoàng, Đức Phanxicô đã biến “sứ vụ lục địa vĩ đại” thành một công việc chung cho toàn thể Giáo hội hoàn vũ. 

Khi phát biểu tại Ngày Giới trẻ Thế giới năm 2013 ở Rio de Janeiro, ngài đã khuyến khích giới trẻ đừng ngại làm xáo trộn mọi thứ để có thể truyền giáo hiệu quả hơn. 

“Cha mong đợi điều gì sau Ngày Giới trẻ Thế giới?” ngài hỏi họ. “Cha muốn có một sự khuấy động... Cha muốn loại bỏ chủ nghĩa giáo sĩ, tính trần tục, việc tự đóng kín mình trong các giáo xứ, trường học hoặc cơ cấu. Vì tất cả những điều đó cần phải bước ra ngoài!” 

Để theo đuổi việc truyền giáo “hỗn độn” này, Đức Phanxicô đã đưa ra một tầm nhìn lớn về việc phân quyền, lắng nghe và đồng hành – một Giáo hội gắn bó mục vụ và đầy lòng thương xót, thay vì cứng nhắc trong các chuẩn mực giáo lý và chủ nghĩa giáo sĩ. Ngài thường xuyên tuyên bố: “Todos, todos, todos” (“Tất cả, tất cả, tất cả”) như một cách diễn tả rằng Giáo hội phải là nơi chào đón của lòng thương xót. 

Vào tháng 12 năm 2015, Đức Phanxicô đã khai mạc Năm Thánh Lòng Thương Xót đặc biệt, một thời gian đặc biệt để Giáo hội giúp toàn thể Dân Chúa “tái khám phá và làm phong phú lòng thương xót của Thiên Chúa, mà qua đó tất cả chúng ta được mời gọi đem lại sự an ủi cho mọi người nam nữ trong thời đại chúng ta.” Các “Nhà truyền giáo của Lòng Thương Xót” đã được sai đi vào năm 2016 để rao giảng Tin Mừng về lòng thương xót và hiện thực hóa lời mời gọi ấy qua bí tích giải tội. 

Trọng tâm trong những năm cuối triều đại của ngài là việc theo đuổi tiến trình đồng hành trong Giáo hội, thể hiện qua Thượng Hội đồng về Đồng Hành kéo dài ba năm (2021–2024), nhằm tái định hình vĩnh viễn Giáo hội toàn cầu sao cho tất cả các thành viên – Dân Thiên Chúa – “cùng nhau lên đường, quy tụ và tích cực tham gia vào sứ mạng truyền giáo của Giáo hội.” 

Tuy nhiên, từ rất sớm, triều đại giáo hoàng của ngài đã bộc lộ những căng thẳng tiềm ẩn trong Giáo hội, bắt đầu từ Thượng Hội đồng về Hôn nhân và Gia đình đầy sóng gió năm 2014 và 2015, nơi các hồng y tranh luận về đề xuất gây tranh cãi là dỡ bỏ lệnh cấm của Giáo hội về việc cho những người đã ly dị và tái hôn dân sự được rước lễ. Tông huấn hậu thượng hội đồng Amoris Laetitia (“Niềm vui của tình yêu”) của Đức Phanxicô không làm dịu được tranh cãi, do lập trường không rõ ràng về vấn đề giáo lý nhạy cảm này. 

Những chia rẽ này càng gia tăng trong những năm sau đó, khi một số lãnh đạo Giáo hội – đặc biệt là tại Đức – đã dựa vào sự mơ hồ giáo lý có vẻ như từ Đức Phanxicô để thúc đẩy các thay đổi trong giáo huấn của Giáo hội như luật độc thân linh mục, các mối quan hệ đồng tính và việc phong chức cho phụ nữ. Căng thẳng càng leo thang hơn với phản ứng trong Giáo hội trước sắc lệnh Traditionis Custodes (“Người gìn giữ truyền thống”) ban hành năm 2021. 

“Những Người Bảo Vệ Truyền Thống” đã hạn chế nghiêm ngặt Thánh lễ Latinh truyền thống, và sắc lệnh năm 2023 Fiducia Supplicans ("Niềm Tin Cầu Khẩn của Người Tín Hữu") đã cho phép ban phép lành không theo phụng vụ cho các cặp đôi đồng giới và những cặp đôi trong các hoàn cảnh không hợp thức.

Tuy nhiên, Đức Thánh Cha đã vạch rõ ranh giới trong những lĩnh vực giáo lý then chốt. Với tài liệu Dignitas Infinita (“Phẩm Giá Vô Hạn”) do Bộ Giáo lý Đức tin ban hành năm 2024, Đức Phanxicô tái khẳng định lập trường lâu đời của Giáo hội phản đối phá thai, trợ tử và ý thức hệ giới. Ngài cũng sử dụng cuộc phỏng vấn nổi bật trên chương trình 60 Minutes của đài CBS vào tháng 5 năm 2024 để một lần nữa khẳng định rõ ràng rằng việc truyền chức linh mục và phó tế cho phụ nữ là điều không thể chấp nhận. 

Cuối cùng, ngài đã khiến những người Công giáo cấp tiến và nhiều người trong giới truyền thông thế tục thất vọng — những người vốn kỳ vọng một cuộc cách mạng giáo lý toàn diện trong Giáo hội thay vì tiến trình cải tổ mục vụ mà ngài đã theo đuổi. 

Một Đứa Trẻ Trong Gia Đình Nhập Cư 

Sinh ngày 17 tháng 12 năm 1936 tại Buenos Aires, Argentina, Jorge Mario Bergoglio là một trong năm người con của một gia đình nhập cư gốc Ý. Cha của ngài, ông Mario, là một kế toán làm việc cho ngành đường sắt quốc gia, còn mẹ của ngài, bà Regina Sivori, là một nội trợ.

Lớn lên ở khu phố Flores nhộn nhịp thuộc tầng lớp trung lưu thấp, nằm ở trung tâm Buenos Aires, cậu bé Jorge đã dành nhiều thời gian bên bà ngoại yêu quý Rosa, người mà cậu ghi nhận đã giới thiệu đức tin cho mình. 

Tuy nhiên, khoảnh khắc mang tính quyết định trong việc nhận ra ơn gọi đến vào ngày 21 tháng 9 năm 1953, khi cậu trải nghiệm một cuộc gặp gỡ làm thay đổi cuộc đời với lòng thương xót của Thiên Chúa trong tòa giải tội. “Sau khi xưng tội, tôi cảm thấy có điều gì đó đã thay đổi. Tôi không còn như trước nữa,” ngài nhớ lại vào năm 2010. “Tôi đã nghe thấy một điều gì đó như một tiếng gọi. Tôi tin chắc rằng mình phải trở thành linh mục.” 

Sau khi hoàn thành chương trình học kỹ thuật hóa học, ngài vào chủng viện giáo phận. Năm 1958, ngài chuyển sang nhà tập Dòng Tên, được phong chức linh mục năm 1969, và tuyên khấn trọn đời với Dòng Tên vào năm 1973. 

Chẳng bao lâu sau, ngài đảm nhiệm nhiều vai trò với mức độ trách nhiệm ngày càng cao. Ngài trở thành Giám tỉnh Dòng Tên tại Argentina ngay trong năm tuyên khấn trọn đời, khi mới 36 tuổi. 

Ngài giữ chức vụ đó trong sáu năm, trùng hợp với thời kỳ hỗn loạn sau Công đồng Vatican II — một giai đoạn làm rung chuyển các thực hành vốn có của Dòng Tên — và thời kỳ đen tối của Argentina được gọi là "Cuộc Chiến Bẩn Thỉu" (1976–1983), khi chính quyền quân sự tra tấn và “làm biến mất” hàng chục nghìn người bất đồng chính kiến và đối thủ chính trị.

Những nỗi kinh hoàng của Cuộc Chiến Bẩn Thỉu đã hình thành nơi vị linh mục Dòng Tên trẻ tuổi một thái độ ghét bỏ sâu sắc và dai dẳng đối với các ý thức hệ chính trị, dù xuất phát từ cánh tả hay cánh hữu. 

Và mặc dù một số tu sĩ Dòng Tên tại Mỹ Latinh và Trung Mỹ sau này đã chấp nhận các yếu tố Marxist trong thần học giải phóng và đấu tranh cách mạng, nhưng ngài và phần lớn anh em Dòng Tên tại Argentina đã bác bỏ con đường đó. 

Dòng thần học giải phóng của người Argentina “không bao giờ sử dụng các phạm trù Marxist hay phân tích xã hội theo kiểu Marxist,” linh mục Dòng Tên Juan Carlos Scannone giải thích trong cuốn Pope Francis: Our Brother, Our Friend (“Đức Giáo hoàng Phanxicô: Người Anh, Người Bạn của Chúng Ta”). “Hoạt động mục vụ của Bergoglio cần được hiểu trong bối cảnh này.” 

Lãnh Đạo Trong Những Tranh Cãi

Khi điều hướng bối cảnh chính trị đầy hiểm nguy của thời kỳ đó, Cha Bergoglio đã làm dấy lên nhiều tranh cãi khi tiến hành cải tổ tỉnh dòng Dòng Tên địa phương. Theo chính lời ngài thừa nhận, phần lớn sự bất đồng xuất phát từ phong cách lãnh đạo độc đoán của ngài thời bấy giờ. “Tôi đã phải đối mặt với những tình huống khó khăn, và tôi đưa ra quyết định một cách đột ngột và đơn độc,” ngài chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn năm 2013. “Phong cách quyết đoán và độc đoán trong cách ra quyết định của tôi đã khiến tôi gặp nhiều rắc rối nghiêm trọng và bị buộc tội là quá bảo thủ.” 

Sau thời gian làm giám tỉnh, từ năm 1980 đến 1986, ngài đảm nhiệm chức vụ viện trưởng chủng viện Dòng Tên tại San Miguel. Nhiệm kỳ của ngài một lần nữa gây chia rẽ, với những người chỉ trích cho rằng ngài đang cố gắng định hình lại cơ sở này theo khuôn mẫu trước Công đồng Vatican II, điều vốn mâu thuẫn với các thực hành đương thời của Dòng Tên ở các nơi khác tại Mỹ Latinh. 

“Ngài không phải là một người bảo thủ như một số người từng cáo buộc, rằng muốn kéo Giáo hội trở về thời tiền Công đồng, mà là một người canh tân — giống như Đức Bênêđictô XVI — người đã phản đối những nỗ lực đồng hóa Giáo hội với thế gian nhân danh tính hiện đại,” nhà viết tiểu sử giáo hoàng Austen Ivereigh chia sẻ với tờ Register khi bàn về sự xa cách giữa Cha Bergoglio và cộng đoàn Dòng Tên địa phương, cũng như “cuộc lưu đày nội tâm” của ngài khỏi Dòng tu kéo dài cho đến khi ngài được bầu làm giáo hoàng. 

Sau khi rời vị trí tại chủng viện, ngài đã đến Đức vào năm 1986 với mục tiêu hoàn thành luận án tiến sĩ. Sau khi trở về, ban đầu ngài vẫn giữ được vị trí có ảnh hưởng trong giới Dòng Tên địa phương. Nhưng đến năm 1990, khi ngài ở độ tuổi đầu 50 và những người chỉ trích ngài nay đã nắm giữ các vị trí quyền lực, Cha Bergoglio bị điều chuyển khỏi Buenos Aires để phục vụ như một linh hướng và cha giải tội cho cộng đồng Residencia Jesuita tại Córdoba, Argentina. Đây là một quyết định mang tính kỷ luật, được thực hiện với sự chấp thuận của Cha Peter-Hans Kolvenbach, Bề trên Tổng quyền của Dòng Tên, và được Đức Phanxicô hồi tưởng lại là “một thời gian khủng hoảng nội tâm lớn” trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2013 khi ngài đã trở thành Giáo hoàng. 

Tuy nhiên, lối sống khắc khổ, sự gần gũi với người nghèo và khả năng phục vụ khiêm nhường một cách phi thường của Cha Bergoglio đã truyền cảm hứng cho một nhóm các tu sĩ trẻ trong Dòng Tên noi gương linh đạo của ngài, cả trong và sau thời kỳ đầy khó khăn của ngài khi còn là Giám tỉnh và giám đốc chủng viện. 

“Khi chúng tôi thức dậy lúc 6:30 hoặc 7:00 để đi lễ, thì Bergoglio đã cầu nguyện xong và đã giặt xong ra trải giường cùng khăn tắm cho 150 tu sĩ trong phòng giặt rồi,” Hồng y Dòng Tên Ángel Rossi, một cựu học viên tại cộng đoàn Residencia Jesuita, hồi tưởng trong cuốn Đức Phanxicô: Anh Em, Bạn Bè Của Chúng Ta – Những Hồi Ức Cá Nhân Về Người Đã Trở Thành Giáo Hoàng. 

Giám mục Phục Vụ 

Năm 1992, theo đề nghị của Hồng y Antonio Quarracino ở Buenos Aires, Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã bất ngờ đưa Cha Bergoglio ra khỏi thời kỳ “lưu đày” ở Córdoba bằng cách bổ nhiệm ngài làm Giám mục phụ tá của Buenos Aires. Năm 1997, Đức Gioan Phaolô II chỉ định ngài làm Tổng Giám mục phó có quyền kế vị của Buenos Aires. Sau khi Hồng y Quarracino qua đời vào tháng 2 năm 1998, Bergoglio trở thành Tổng Giám mục Buenos Aires. Năm 2001, Đức Gioan Phaolô đã phong ngài làm Hồng y. 

Trong vai trò Tổng Giám mục, ngài nổi tiếng vì từ chối những tiện nghi của chức vụ: đi tàu điện ngầm, sống trong một căn hộ đơn sơ và dành phần lớn thời gian của mình cho người nghèo và những người sống ở các khu ổ chuột của thành phố. 

Đồng thời, ngài cũng thể hiện sự khôn ngoan chính trị, không ngại đối đầu với các nhà lãnh đạo Argentina, và vận dụng những yếu tố của chủ nghĩa Peron – một nền tảng dân tộc “con đường thứ ba” của cố lãnh tụ Juan Perón, người tôn vinh cội nguồn Công giáo của Argentina và tăng cường chi tiêu xã hội trong khi từ chối cả chủ nghĩa Marx và chủ nghĩa tư bản. 

“Sức mạnh bắt nguồn từ sự tin tưởng, không phải từ sự thao túng, đe dọa hay kiêu ngạo,” Hồng y Bergoglio nói trong một bài giảng năm 2006, nhắm đến chính phủ Kirchner của Argentina, vốn đã theo đuổi một hướng Peron thiên tả hơn quan điểm của ngài và đã xung đột với ngài về các vấn đề luân lý. 

Ngoài Argentina, vai trò quan trọng của ngài tại Hội nghị Tổng quát lần thứ năm của các giám mục châu Mỹ Latinh năm 2007 tại Aparecida, Brazil, đã đưa ngài lên một vị trí nổi bật hơn trong Giáo hội toàn cầu. Trong bài viết trên tạp chí First Things năm 2012, nhà bình luận Công giáo George Weigel nhấn mạnh tính chất truyền giáo của tài liệu cuối cùng. 

“Điều đầu tiên cần lưu ý về Tài liệu Aparecida là định hướng truyền giáo mạnh mẽ của nó: các giám mục viết rằng mọi người trong Giáo hội đều được rửa tội để trở thành một ‘môn đệ truyền giáo,’” Weigel viết với giọng đầy tán dương, như thể dự đoán trước tầm nhìn giáo hoàng của Đức Phanxicô. “Mọi nơi đều là lãnh thổ truyền giáo, và mọi sự trong Giáo hội đều phải định hướng theo sứ vụ.”

Triều đại của những vùng ngoại biên 

Tám năm sau khi được cho là về nhì trong Mật nghị Hồng y năm 2005 (nơi Đức Bênêđictô XVI được bầu), Hồng y Bergoglio đã được các Hồng y chọn làm người kế vị Đức Giáo hoàng người Đức. Vị tân Giáo hoàng – vị giáo hoàng không phải người châu Âu đầu tiên kể từ thời Grêgôriô III vào năm 741 – ngay lập tức thiết lập phong cách cho triều đại của mình. “Anh chị em biết rằng nhiệm vụ của Mật nghị là trao cho Rôma một vị giám mục,” ngài tuyên bố từ ban công Vương cung thánh đường Thánh Phêrô trong đêm ngài được bầu. “Có vẻ như các Hồng y anh em của tôi đã đi gần như đến tận cùng thế giới để tìm ngài. Nhưng đây rồi, chúng ta đang ở đây.” 

Nhiều mối quan tâm mà ngài theo đuổi ở Argentina và tại Aparecida đã trở thành nền tảng cho triều đại giáo hoàng của ngài. Ngài từ chối mặc những phẩm phục truyền thống của giáo hoàng và chuyển vào cư trú tại Nhà khách Thánh Mácta thay vì sống trong các căn hộ giáo hoàng trong Điện Tông tòa. Ngài liên tục nhấn mạnh sự cần thiết của một Giáo hội “bước ra khỏi chính mình để truyền giáo,” tìm kiếm và đồng hành cùng những người ở “vùng ngoại biên” của cuộc sống con người. Những châm ngôn quan trọng trong triều đại Đức Phanxicô – Giáo hội như một bệnh viện dã chiến, “đi ra ngoài biên cương,” và yêu cầu các vị lãnh đạo trong Giáo hội phải “mang mùi chiên” – được củng cố bởi hàng loạt hình ảnh mạnh mẽ, như Đức Thánh Cha rửa chân cho tù nhân và một người Hồi giáo trẻ vào Thứ Năm Tuần Thánh, ôm một người đàn ông bị biến dạng ở Quảng trường Thánh Phêrô, và chụp ảnh selfie với giới trẻ. 

Đức Phanxicô nhiều lần tái khẳng định trọng tâm truyền giáo này. “Giáo hội đích thực hiện diện ở những vùng ngoại vi,” ngài nói trong bộ phim tài liệu The Pope: Answers của Disney, phát hành vào tháng 4 năm 2023. 

Chuyến đi đầu tiên ngoài Rôma của ngài sau khi được bầu là đến hòn đảo nhỏ Lampedusa ở Địa Trung Hải, nơi ngài thu hút sự chú ý đến tình cảnh của những người di cư không giấy tờ đang vượt biển nguy hiểm để vào châu Âu. Ngài thường xuyên nói về nỗi khổ của người di cư và tị nạn, sự chia rẽ giữa Bắc – Nam toàn cầu, giữa các quốc gia đang phát triển và các nước giàu có, đồng thời cảnh báo về các chính sách kinh tế bóc lột các quốc gia nghèo – phản ánh nhận thức của ngài về chủ nghĩa tư bản từ góc nhìn Mỹ Latinh. Ngài lên án mạnh mẽ điều mà ngài gọi là “toàn cầu hóa sự thờ ơ” – một thái độ phớt lờ nỗi đau khổ của những người bên lề xã hội – và “văn hóa vứt bỏ,” trong đó những người yếu đuối và dễ tổn thương bị coi là đồ bỏ đi. 

Một đặc điểm lặp đi lặp lại trong việc nhấn mạnh đến “vùng ngoại biên” của Đức Giáo hoàng là cách ngài lên án các nỗ lực của các quốc gia giàu có khi ép buộc các nước đang phát triển phải chấp nhận phá thai, biện pháp tránh thai và ý thức hệ giới tính để đổi lấy viện trợ và phát triển – những điều mà ngài gọi là hình thức “thực dân ý thức hệ”. 

Những lời lên án này cho thấy việc Đức Giáo hoàng Phanxicô hướng đến những vùng rìa xã hội đã thách thức những cố gắng gán ghép ngài chỉ là người ủng hộ các chương trình nghị sự chính trị và xã hội mang tính cấp tiến. Trong chuyến viếng thăm Hungary vào tháng 4 năm 2023 – một quốc gia châu Âu có lập trường bảo thủ, được cho là xung đột với các ưu tiên giáo hoàng của ngài cho lục địa này – ngài đã lên án “con đường độc hại được tạo ra bởi các hình thức ‘thực dân ý thức hệ’, vốn tìm cách xóa bỏ sự khác biệt, như trong trường hợp lý thuyết giới, hoặc áp đặt lên thực tại cuộc sống những khái niệm tự do bị giản lược, chẳng hạn như việc cổ vũ một cách vô lý ‘quyền được phá thai’, điều mà luôn là một thất bại bi thảm.” 

Phong cách giao tiếp thân mật của Đức Thánh Cha – được thể hiện qua các cuộc phỏng vấn như với nhà báo vô thần quá cố người Ý Eugenio Scalfari và các phát biểu ngẫu hứng của ngài, đặc biệt trong các cuộc họp báo trên chuyến bay giáo hoàng – đã tạo điều kiện cho sự nổi lên của một hình thức “giáo huấn song song” do truyền thông tạo ra, trong đó các phương tiện truyền thông thế tục và Công giáo cấp tiến lợi dụng lời ngài để cho rằng ngài đang kêu gọi thay đổi lớn trong giáo huấn của Giáo hội. 

Một ví dụ điển hình mang tính di sản là cuộc họp báo trên máy bay trên đường trở về sau Ngày Giới trẻ Thế giới ở Rio de Janeiro năm 2013, khi Đức Giáo Hoàng được hỏi về một viên chức Tòa Thánh đã sám hối và tin đồn về sự tồn tại của một “nhóm vận động đồng tính” trong Vatican. Đức Phanxicô đã đưa ra câu trả lời tinh tế, phân biệt giữa việc một người đơn giản là đồng tính và việc tham gia vào một nhóm vận động. “Nếu một người đồng tính mà đang tìm kiếm Thiên Chúa và có thiện chí, thì tôi là ai mà dám phán xét?” – ngài nói. Thay vì coi đây là một cử chỉ mục vụ dành cho người đồng tính, nhiều bản tin lại mô tả lời phát biểu này như là sự nới lỏng giáo huấn đạo đức của Giáo hội về hành vi đồng tính, mà không có bất kỳ sự làm rõ chính thức nào được đưa ra sau đó từ Vatican. 

Đức Giáo hoàng Phanxicô cũng tìm cách xây dựng cầu nối với cộng đồng quốc tế thông qua lời nói và hành động. Hai thông điệp (encyclical) được ngài viết hoàn toàn trong triều đại của mình, Laudato Si (2015) – về việc chăm sóc ngôi nhà chung của chúng ta, và Fratelli Tutti (2020) – nhấn mạnh tình huynh đệ và tình bạn xã hội, đều được truyền thông quốc tế đón nhận tích cực. 

Tổng cộng, Đức Phanxicô đã viết bốn thông điệp, cùng với bảy tông huấn và 75 tài liệu motu proprio, khiến ngài trở thành một trong những giáo hoàng phong phú nhất về mặt giáo huấn chính thức. 

Bài diễn văn urbi et orbi và phép lành vào tháng 3 năm 2020, được ngài ban trong bối cảnh đại dịch COVID-19 khi đứng giữa quảng trường Thánh Phêrô trống vắng và mưa rơi, cùng với vai trò người kiến tạo hòa bình khi góp phần khôi phục quan hệ ngoại giao Mỹ - Cuba và đề nghị làm trung gian chấm dứt cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, đã góp phần củng cố hình ảnh Đức Giáo hoàng như một người cha tinh thần không chỉ cho Giáo hội mà còn cho toàn thế giới. Vào năm 2024, ngài trở thành giáo hoàng đầu tiên tham dự hội nghị G7 với các nhà lãnh đạo thế giới, nơi ngài kêu gọi nhận thức đầy đủ về cả mối đe dọa và tiềm năng của trí tuệ nhân tạo. 

Khát vọng đối thoại và thương lượng của Đức Giáo hoàng cũng đã dẫn đến việc ký một thỏa thuận bí mật với Bắc Kinh về việc bổ nhiệm giám mục vào năm 2018 – điều đã vấp phải phản đối dữ dội. Thỏa thuận này bị các nhà hoạt động nhân quyền và những người chỉ trích lên án là “sự phản bội không thể tin nổi” và “hoàn toàn không thể hiểu được”, trong bối cảnh Bắc Kinh tiếp tục đàn áp tự do tôn giáo và vi phạm nhiều lần thỏa thuận. Tuy nhiên, Vatican không rút lui, nhấn mạnh rằng cần kiên nhẫn để sáng kiến này sinh hoa kết quả, bất chấp việc chính quyền Cộng sản Trung Quốc liên tục vi phạm và ngày càng áp dụng khắt khe chương trình “Trung Quốc hóa” – một chính sách yêu cầu mọi tôn giáo phải tuân theo nguyên lý cộng sản và độc lập khỏi ảnh hưởng nước ngoài. 

Hồng y Marc Ouellet, người đứng đầu Bộ Giám mục trong phần lớn triều đại Giáo hoàng của Đức Phanxicô, cho biết khả năng của Đức Giáo hoàng quá cố trong việc khơi dậy sự quan tâm đến Giáo hội từ những người ngoài cuộc là dấu hiệu của “phong cách truyền giáo” của ngài.

“Một nhà truyền giáo là người hiện diện nơi biên giới; người ấy tìm kiếm những ai đang ở xa,” ngài nói trong một cuộc phỏng vấn với EWTN News vào tháng 2 năm 2023. 

Tinh thần truyền giáo toàn cầu của Đức Giáo hoàng Phanxicô được thể hiện rõ qua nhiều chuyến tông du của ngài. Đức Giáo hoàng quá cố đã thực hiện 47 chuyến tông du bên ngoài nước Ý, thăm tổng cộng 61 quốc gia, trung bình sáu quốc gia mỗi năm — một tốc độ còn cao hơn cả “Giáo hoàng du hành” nguyên thủy là Thánh Gioan Phaolô II, người từng có trung bình năm quốc gia mỗi năm. Các điểm đến của Đức Phanxicô, bao gồm những nơi như Iraq đang có chiến tranh, Cộng hòa Trung Phi và Nam Sudan, cho thấy ngài ưu tiên các quốc gia thuộc miền Nam toàn cầu và những vùng đang chịu khủng hoảng. 

Sự ưu tiên cho các vùng ngoại biên toàn cầu này còn thể hiện qua việc ngài bổ nhiệm nhiều thành viên mới vào Hồng y đoàn. Qua 10 công nghị hồng y, ngài đã phong 149 hồng y mới, làm thay đổi sâu sắc cơ cấu của Hồng y đoàn. Trong triều đại của ngài, thành phần của Hồng y đoàn đã trải qua một cuộc chuyển mình mang tính lịch sử, từ 52% người châu Âu vào đầu triều đại, nay chỉ còn 35%. Hiện nay, Hồng y đoàn phản ánh một Giáo hội mang tính toàn cầu hơn, với Nam Mỹ và châu Á mỗi nơi chiếm 15% tổng số hồng y, Bắc Mỹ 17%, châu Phi 12%, và châu Đại Dương 7%. 

Đức Giáo hoàng Phanxicô đã bổ nhiệm 110 trong số 138 hồng y hiện có quyền bầu chọn vị kế nhiệm ngài. 

Tầm nhìn toàn cầu của ngài được thể hiện rõ rệt trong việc bổ nhiệm các hồng y đến từ những quốc gia có số lượng người Công giáo rất nhỏ, như Mông Cổ và Ma-rốc; từ những vùng ngoại vi như Tonga và Haiti; cũng như từ những nơi đang có xung đột như Myanmar, Nam Sudan và Cộng hòa Trung Phi. 

Khuynh hướng bổ nhiệm hồng y dựa trên trực giác cá nhân, sự giới thiệu hoặc mối liên hệ hơn là theo truyền thống cũng khiến ngài bỏ qua một số ứng viên từ các tổng giáo phận lâu đời thường được xem là “ghế hồng y.” Chẳng hạn, tại Hoa Kỳ, Tổng Giám mục José Gomez của Los Angeles — cựu Chủ tịch Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ và là người đứng đầu tổng giáo phận lớn nhất nước Mỹ — chưa từng được phong hồng y. Trong khi đó, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã phong Đức Giám mục Robert McElroy của giáo phận San Diego làm hồng y vào năm 2022. Tương tự, Đức Tổng Giám mục Mario Delpini, người được chính Đức Phanxicô bổ nhiệm làm Tổng Giám mục Milan (tổng giáo phận lớn nhất nước Ý), cũng không được phong hồng y, điều này khiến nhiều người chú ý. 

Tuy nhiên, cũng giống như những hiểu lầm sai lệch về việc ngài bị cho là có ý định từ bỏ những giáo huấn cốt lõi của Giáo hội, cũng có quan niệm sai rằng tất cả các bổ nhiệm vào Hồng y đoàn của ngài đều là những người theo đường hướng tiến bộ. Nhiều người được ngài bổ nhiệm như McElroy, Hồng y Leonardo Steiner của Brazil, và Hồng y Dòng Tên Jean-Claude Hollerich của Luxembourg thực sự là những người cam kết theo đường hướng cải tổ. Nhưng đồng thời, Đức Phanxicô cũng phong một số người bảo thủ nổi tiếng như Hồng y Gerhard Müller — cựu Tổng trưởng Bộ Giáo lý Đức tin; Hồng y dòng Camêlô Anders Arborelius của Thụy Điển; và Hồng y dòng Capuchin Fridolin Ambongo Besungu của Cộng hòa Dân chủ Congo — người đã dẫn đầu các giám mục châu Phi phản đối tuyên bố Fiducia Supplicans vào năm 2024. 

Sự cân bằng trong việc bổ nhiệm hồng y này cũng được phản ánh qua các án phong thánh trong suốt triều đại giáo hoàng của ngài. Đức Giáo hoàng Phanxicô đã phong thánh cho ba vị tiền nhiệm là Gioan XXIII, Phaolô VI và Gioan Phaolô II. Ngài cũng đã phong tổng cộng 942 vị thánh, bao gồm 813 vị tử đạo tại Otranto; Tổng Giám mục Óscar Romero của El Salvador — người đã can đảm chỉ trích các hành vi vi phạm nhân quyền của chính phủ; vị đại học giả và hồng y người Anh John Henry Newman; và Mẹ Têrêsa Calcutta. Ngài cũng đã tuyên phong hai vị tiến sĩ Hội Thánh mới: Thánh Grêgôriô thành Narek, người Armenia, và Thánh Irênê thành Lyon — một giáo phụ mà ngài gọi là “Tiến sĩ của sự Hiệp nhất.” 

Cải cách nội bộ 

Sự nhấn mạnh đến khía cạnh bên ngoài của Đức Phanxicô đi kèm với những nỗ lực nghiêm túc nhằm cải tổ cơ cấu nội bộ của Giáo hội Công giáo, để từ đó có thể tập trung hơn vào sứ vụ và phục vụ. Ngay từ đầu triều đại, ngài đã bổ nhiệm một hội đồng Hồng y để cố vấn cho ngài về cải tổ giáo triều và Giáo hội. Những nỗ lực này đã đạt đến cao điểm vào tháng 3 năm 2022 với việc ban hành tông hiến mới của Tòa Thánh, Praedicate Evangelium (“Hãy rao giảng Tin Mừng”), cho phép các thánh bộ (các cơ quan của Vatican) được đứng đầu bởi các tín hữu giáo dân đã chịu phép Rửa và đặt trọng tâm lớn hơn vào việc loan báo Tin Mừng. Bộ Truyền giảng Tin Mừng cho các Dân tộc, được thành lập từ năm 1622, và Hội đồng Giáo hoàng cổ võ Tân Phúc Âm hóa, do Đức Bênêđictô XVI thiết lập năm 2010, đã được hợp nhất thành Thánh bộ Loan báo Tin Mừng. Cơ quan mới này được Đức Giáo hoàng trực tiếp đứng đầu và thay thế vị trí ưu tiên lâu nay của Thánh bộ Giáo lý Đức tin trong hệ thống các cơ quan của Vatican.

Đức Phanxicô cũng đối mặt với một số khía cạnh liên quan đến tài chính Vatican, mặc dù các vụ bê bối đang diễn ra phần nào làm lu mờ tiến trình cải cách. Chính ngài cũng bị cuốn vào một vụ gian lận tài chính nổi bật, dẫn đến phiên tòa và bản án kết tội vào năm 2023 đối với một trong những cộng sự thân cận nhất của ngài – Hồng y Angelo Becciu – với cáo buộc sai phạm tài chính. 

Đức Phanxicô cũng tiến hành một loạt cải cách liên quan đến tệ nạn lạm dụng tình dục trong hàng giáo sĩ, bắt đầu từ năm 2014 với việc thành lập Ủy ban Giáo hoàng Bảo vệ Trẻ vị thành niên, do Hồng y Seán O’Malley của Boston đứng đầu, người cũng là thành viên trong hội đồng Hồng y cố vấn cho Giáo hoàng. Vào năm 2019, ngài triệu tập một hội nghị cấp toàn cầu tại Vatican về vấn đề này, từ đó dẫn đến việc ban hành quy định mới Vos Estis Lux Mundi (“Các con là ánh sáng thế gian”), nhằm củng cố các biện pháp đưa các linh mục lạm dụng ra trước công lý và buộc các giám mục phải chịu trách nhiệm về cách họ xử lý các cáo buộc. 

Tuy nhiên, phong cách điều hành của Đức Thánh Cha – vốn thường dựa vào trực giác cá nhân hơn là các thủ tục đã được thiết lập, và khuynh hướng giữ quyền quyết định trong tay mình – được cho là đã tạo ra những điểm mù trong cuộc trấn áp nạn lạm dụng. 

“Không ít linh mục, giám mục và hồng y mà Đức Phanxicô tin tưởng trong những năm qua đã bị cáo buộc hoặc bị kết án vì hành vi sai trái tình dục, hoặc đã che đậy các hành vi đó,” ký giả Nicole Winfield của Associated Press tại Rome đưa tin vào năm 2020. Điều này bao gồm cả việc ban đầu Đức Phanxicô không tin vào các cáo buộc chống lại một giám mục ở Chile – mà sau đó hóa ra là đúng – cũng như việc ngài được cho là đã làm ngơ trước các báo cáo về hành vi sai trái tình dục của cựu Hồng y Theodore McCarrick, cho đến khi những cáo buộc được công khai vào năm 2018. Người ta cũng đặt câu hỏi về mức độ nhận thức của ngài đối với trường hợp của nghệ sĩ khảm nổi tiếng người Slovenia – linh mục Dòng Tên Marko Rupnik – người bị cáo buộc lạm dụng tình dục, bị vạ tuyệt thông ngắn hạn và cuối cùng bị khai trừ khỏi Dòng Tên. Khi triều đại giáo hoàng bước vào giai đoạn cuối, vụ bê bối lạm dụng tình dục vẫn tiếp tục lan rộng ở nhiều quốc gia, trong đó có Bolivia và Bồ Đào Nha. 

Sự chỉ trích cách xử lý khủng hoảng lạm dụng của ngài lên đến mức cao chưa từng có vào năm 2018, khi Tổng Giám mục Carlo Maria Viganò – cựu khâm sứ Tòa Thánh tại Hoa Kỳ – cáo buộc Đức Phanxicô đã tắc trách trong việc xử lý các cáo buộc liên quan đến McCarrick và kêu gọi ngài từ chức. Đến năm 2024, những tuyên bố cực đoan của Viganò – bao gồm việc gọi Đức Phanxicô là “lạc giáo” – đã khiến ông bị Vatican tuyên bố là người ly giáo. 

Giáo hoàng của Tính hiệp hành 

Một trong những dự án quan trọng nhất của Đức Giáo hoàng Phanxicô trong nửa sau triều đại giáo hoàng của ngài là việc triển khai "tính hiệp hành" trong đời sống của Giáo hội. Phản ánh tầm nhìn giáo hội được trình bày tại Aparecida và trong Evangelii Gaudium, Đức Phanxicô đã sử dụng Thượng Hội đồng Giám mục để xây dựng một Giáo hội biết lắng nghe nhiều hơn – một “kim tự tháp đảo ngược” bắt đầu từ Dân Chúa – và nâng cao vai trò của Ban Thư ký Thượng Hội đồng dưới sự lãnh đạo của Hồng y Mario Grech người Malta.

Tuy nhiên, nhiều người chỉ trích lo ngại rằng cách tiếp cận này của ngài đã rời xa tầm nhìn của Thánh Giáo hoàng Phaolô VI về Thượng Hội đồng Giám mục, có thể làm suy yếu thẩm quyền của Rôma, gây thêm hoang mang cho các tín hữu, và mở đường cho việc thay đổi giáo huấn của Giáo hội trong nhiều lĩnh vực. Các Thượng Hội đồng về gia đình và hôn nhân, giới trẻ và vùng Amazon đã cho phép thảo luận tự do, với một số lãnh đạo Giáo hội công khai yêu cầu thay đổi kỷ luật Giáo hội để đối phó với các thực tế mục vụ mới, thậm chí còn kêu gọi cho phép phụ nữ tham gia một hình thức phó tế. 

Tông huấn hậu thượng hội đồng Amoris Laetitia (“Niềm vui Yêu thương”) năm 2016 của Đức Phanxicô – tiếp nối hai Thượng Hội đồng về Gia đình đầy tranh cãi năm 2014 và 2015 – đã gây chú ý khi các nhà phê bình cho rằng nó tạo điều kiện để những người ly dị và tái hôn dân sự có thể rước lễ. Các nhà lãnh đạo Giáo hội và các giáo phận đã đưa ra những cách hiểu mục vụ trái ngược nhau về văn kiện này, và vào tháng 9 năm 2016, bốn vị Hồng y đã đệ trình năm câu hỏi dubia xin Đức Giáo hoàng làm rõ giữa “tình trạng mất phương hướng nghiêm trọng,” nhưng không nhận được phản hồi. Những dubia tiếp theo gửi tới Rôma năm 2023 đã được tân Tổng trưởng Bộ Giáo lý Đức tin, Hồng y Víctor Manuel Fernández, trả lời theo hướng xác nhận lối diễn giải rộng rãi nhất có thể. 

Trong khi đó, một số giáo dân cấp tiến người Đức, được hầu hết các Giám mục Đức ủng hộ, đã lấy cảm hứng từ cách tiếp cận của Đức Giáo hoàng và khởi xướng "Tiến trình Thượng Hội đồng Đức" để đòi thay đổi giáo huấn Giáo hội về luật độc thân linh mục, hôn nhân đồng tính và việc truyền chức cho phụ nữ. Dù bị Đức Phanxicô chỉ trích là "tinh hoa", "không hữu ích" và "ý thức hệ", họ vẫn kiên quyết tiến hành, khiến Giáo hội đứng trước nguy cơ ly giáo. 

Đồng thời, Đức Phanxicô cũng phải đối mặt với sự phản đối từ một số Giám mục bảo thủ, những người lo ngại rằng sự mơ hồ trong giáo lý, cách ngài xử lý cuộc khủng hoảng lạm dụng và việc chỉ trích những người bị xem là giáo sĩ trị và cứng nhắc đang gây hoang mang cho tín hữu và làm nản lòng các linh mục và chủng sinh. 

Đức Phanxicô cũng gây xôn xao khi xử lý các cộng đoàn Công giáo gắn bó với Thánh lễ Latinh truyền thống. Tự sắc Traditionis Custodes năm 2021 hạn chế việc cử hành hình thức này đã khiến những người trung thành với nghi lễ đó bị sốc, và thậm chí một số đồng minh tự do của Giáo hoàng cũng cho rằng ngôn ngữ gay gắt và việc đàn áp nghiêm khắc trong văn kiện này là một sự rút lui bất ngờ khỏi lời kêu gọi lắng nghe mang tính hiệp hành của ngài. Tuy nhiên, những người như Tổng Giám mục Augustine Di Noia, Dòng Đa Minh, một quan chức kỳ cựu của Vatican, lập luận rằng sự can thiệp của Giáo hoàng là cần thiết để ngăn chặn quan niệm sai lầm rằng Thánh lễ tiền Công đồng Vatican II mới là phụng vụ chân chính của Giáo hội thật sự. 

Một tranh cãi lớn khác nổ ra quanh văn kiện Fiducia Supplicans do Hồng y Fernández ban hành cuối năm 2023, cho phép ban phép lành ngoài phụng vụ cho các cặp đồng tính và các cặp đôi trong tình trạng bất thường. Sắc lệnh này gây ra chia rẽ mạnh mẽ giữa các Giám mục trên thế giới, khi gần như toàn bộ các Giám mục châu Phi từ chối thi hành, tuyên bố trong một văn kiện chính thức tháng 1 năm 2024 rằng: “nó đã gieo rắc hiểu lầm và sự bất an trong tâm trí của nhiều giáo dân, tu sĩ và cả các linh mục.” 

Tuy nhiên, Đức Phanxicô vẫn luôn rõ ràng trong một số giáo huấn nền tảng của Giáo hội. Trong sắc lệnh Dignitas Infinita (“Phẩm giá vô biên”) năm 2024 do Bộ Giáo lý Đức tin ban hành, ngài tái khẳng định giáo huấn truyền thống về phẩm giá con người.

Không nao núng trước các chỉ trích, Đức Thánh Cha tiếp tục thúc đẩy tầm nhìn của ngài về một Giáo hội hiệp hành khi khởi động vào năm 2021 một tiến trình tham khảo ý kiến toàn cầu kéo dài nhiều năm, kết thúc bằng hai Thượng Hội đồng về Tính hiệp hành tại Rôma vào tháng 10 năm 2023 và tháng 10 năm 2024. Đức Phanxicô đã đưa ra một quyết định chưa từng có tiền lệ là không viết một tông huấn hậu Thượng Hội đồng, mà thay vào đó là áp dụng trực tiếp văn kiện cuối cùng của Thượng Hội đồng. “Những gì chúng ta đã thông qua trong văn kiện là đủ rồi,” ngài tuyên bố – đánh dấu một bước chuyển lịch sử trong cách thức cải tổ tính hiệp hành có thể được thực hiện. 

Rõ ràng Đức Phanxicô đã chủ ý đặt Giáo hội trên một hành trình mà từ đó, cả về cơ cấu lẫn thần học, sẽ rất khó để quay đầu. Điều này đặc biệt thể hiện rõ qua việc ngài bổ nhiệm người bạn thân – Tổng Giám mục Fernández – một nhà thần học người Argentina và là người viết nháp cho nhiều văn kiện quan trọng của ngài, bao gồm Laudato Si’ và đặc biệt là Amoris Laetitia, làm Tổng trưởng Bộ Giáo lý Đức tin và Hồng y. Trong thư bổ nhiệm, Đức Phanxicô yêu cầu tân Tổng trưởng “kiểm tra để các tài liệu của Bộ này và các bộ khác có nền tảng thần học thích hợp, phù hợp với truyền thống phong phú của giáo huấn lâu đời của Giáo hội, đồng thời xét đến huấn quyền gần đây” – nghĩa là các văn kiện mà chính Đức Phanxicô đã ban hành trong suốt thập kỷ qua, phần lớn do chính Fernández tham gia soạn thảo. 

"Với những cánh cửa luôn rộng mở" 

Sức khỏe của Đức Giáo hoàng Phanxicô suy giảm trong những năm cuối đời do nhiều vấn đề y tế, bao gồm đau thần kinh tọa, vấn đề hô hấp, tổn thương dây chằng ở đầu gối và hai ca phẫu thuật ruột. Từ năm 2022, ngài phải sử dụng xe lăn. Tuy vậy, ngài vẫn duy trì lịch trình hoạt động dày đặc gần như đến cuối đời, dù đã giảm nhịp độ trong những tháng cuối. 

Nhiều người trên thế giới sẽ mãi ghi nhớ hình ảnh Đức Phanxicô ôm lấy những người nghèo nhất và đau khổ nhất – một nhà vô địch của lòng thương xót và đồng hành. Ngay đêm được bầu chọn, ngài tuyên bố mình đến từ “cuối cùng của thế giới.” Và trong triều đại giáo hoàng đầy bất ngờ, nhiều khi không được thấu hiểu này, ngài đã vươn tới tận cùng thế giới để công bố một nơi đón nhận tất cả – “todos, todos, todos.” 

“Giáo hội được mời gọi trở thành nhà của Chúa Cha,” ngài viết trong Evangelii Gaudium, “với những cánh cửa luôn rộng mở. Một dấu chỉ cụ thể của sự mở lòng như thế là các cánh cửa nhà thờ chúng ta luôn phải rộng mở, để nếu ai đó – được Thánh Thần thúc đẩy – đến tìm kiếm Thiên Chúa, họ sẽ không thấy một cánh cửa đóng kín.” 

Vào ngày 24 tháng 12 năm 2024, như một “người hành hương của hy vọng” đầu tiên, ngài đã mở Cửa Thánh của Đền thờ Thánh Phêrô, khai mạc Năm Thánh 2025. Lần đầu tiên trong lịch sử, ngài cũng mở một Cửa Thánh trong nhà tù Rebibbia ở Rôma, thể hiện sự gắn bó không thay đổi của ngài với những người bên lề xã hội. 

Cái chết của Đức Giáo hoàng để lại một dự án khổng lồ về tính hiệp hành và cải tổ Giáo triều chưa hoàn tất. Giờ đây, các Hồng y sẽ phải chọn một người kế vị để quyết định liệu có tiếp tục chương trình nghị sự của Đức Phanxicô hay không. Ngài để lại một cộng đồng Công giáo bị phân cực, đang đối mặt với những cuộc khủng hoảng của thời hiện đại và chủ nghĩa tương đối. Tuy nhiên, tầm nhìn của ngài về một Giáo hội của những vùng ngoại biên, biết lắng nghe và đồng hành với người đau khổ bằng lòng thương xót, chắc chắn đã làm thay đổi hiện trạng và khởi xướng một tiến trình sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến Công giáo toàn cầu rất lâu sau khi ngài yên nghỉ.

Nguồn:
CĐHHAC biên tập theo bài báo này